референттік топ дегеніміз не

Референттік топтар

«Референттік топ»деген ұғымды алғаш рет 1948 жылы әлеуметтік психолог Мұстафа Шериф қолданды.

Референттік топтың 2 түрі бар:

Адам референттік топтардың құндылықтарына және іс-әрекеттеріне сүйенеді. Мысалы, бала гитарада ойнап, рок-әртістерге сүйеніп, еліктеуге тырысады.

4. Қарым-қатынастардың мәніне қарай топтар екіге бөленеді:

4.1. алғашқылық топтардың мүшелері бір-бірін жеке тұлға түрінде көреді. Оған отбасы, достардан құралған топ, туыстар жатады. Осы қарым-қатынастар формалдық емес мән алады.

5. Топтар кіші және ірі топтарға бөлінеді:

1. кіші топтардың мүшелері бір- бірімен дербес қатынаста болады. Мысалы, студенттік топ, бригада, класс. Осы топтар алғашқылық пен қосымша топтар түрінде кездеседі.

2. ірі топтар тек қана қосымша топтар түрінде кездеседі. Ірі топтарға тап, ұлт жатады.

Экономикалық топтар

Экономикалық топтар бірнеше фактор бойынша бөлінеді:

1. табыс бойынша топтар екіге бөлінеді: табысқа ие болатындар (жоғарғы, төмен, орта табысқа ие болатындар) және кедейлік шектен төмен болатын кедейлер мен қайыршылар;

2. (жеке) меншік бойынша топтар үшке бөлінеді: меншікке ие болатындар (жоғарғы, орта, ұзақ меншікке ие болатындар), өз күшімен жұмыс табатын тап, жалданбалы жұмысшылар;

4. еңбектің мазмұны бойынша келесі топтар бар: а) қол күші еңбекшілер және ой еңбекшілер; б) шығармашылық еңбекшілер және монотонды еңбекшілер (бір жұмыспен айналысатындар); в) квалификациялық еңбекшілер және квалификациялық емес еңбекшілер (қара жұмыскер).

Саяси топтар

Саяси топтар билікке катынасуы бойынша бөлінеді:

1. Элита биліктің тікелей иесі (жоғарғы, орта, ұзақ элита);

8. Этникалық (ұлттық) топтар

Этникалық (ұлттық) топтарға ұлты (национальность), тайпа, ру, ұлт (нация) жатады Олардың белгілер бір, көлемінде айырмашылық бар. Белгілері келесі: жалпы шығу тегі, жалпы мәдениет, жалпы тіл, жалпы территория, жалпы менталитеті (ойлаудың әдісі). Ұлттың (нация) айырмашылығы бар: ұлт тек қана бөліктерінің экономикалық қатынасы қалыптастыруда және мемлекет қалыптастыруда пайда болды.

Тарихи топтар

Тарихи топтарға касталар, сословиялар, таптар қатысады.

Еуропада 3 сословиялар болды:

1. Аристократия (ақсүйек)

2. Шіркеу қызметкерлері.

Буржуазиялық революция өткенде үшінші сословиядаң буржуазия мен жұмыскерлер пайда болды.

1. коғамдық өндірістің тарихи жүйесіндегі алатын орны бойынша;

2. өндіріс құралдарына қатынасуы бойынша;

3. еңбектің коғамдық ұйымдастыруына қатынасуы бойынша;

4. қоғамдық байлық үлесіміңдегі алатың өлшемі бойынша.

Қанаушылық қоғамдарда таптардың арасында қайшылық болады. Сондықтан Маркс қанаушылық қоғамдарға тән болатын топтарды антагонистік таптар деп атады. Маркс антагонистік (келісімді, ымыраны көтермейтін таптар) таптарға құлдар мен құл иеленушілерді, шаруалар мен феодалдарды, буржуазия мен жұмысшыларды (пролетариатты) жатқызады.

ӘЛЕУМЕТТІК СТРАТИФИКАЦИЯ (ЖІКТЕЛУ)

1. Әлеуметтік стратификацияның теориялары

2. Әлеуметтік стратификацияның негізгі ұғымдары

Источник

Референттік топ: мінездеме, жіктеу және типологиясы

Референттік топ болып табылады әлеуметтік ортақтығымен, служащей адам үшін өзіндік жүйесімен есеп стандартына басқа. Бұл қалыптасу көзі құндылықтық сенімдері, ориентаций және әлеуметтік нормалар.

Жіктеу олардың жүзеге асырылады бірнеше негіздер бойынша:

Қарастырайық бөлінген феномендері егжей-тегжейлі.

Медицина колледжі медицина институтының қаласында Белгород жыл сайын қабылдайды, өзінің қанатының астына жүздеген студент облыс және жақын өңірлердің және жыл сайын шығарады мамандар орта медициналық білімі бар.қандай мамандықтар дайындайды мекемесі.

Жүйке жүйесі адам ретінде өзіндік үйлестірушісі біздің ағзамызда. Ол деп хабарлайды команданың ми мускулатуре, органдарға, тіндерге және өңдейді сигналдар шыққан олардан. Ретінде өзіндік тасығыштың деректер пайдаланылады жүйке серпін. Ол нені білдіре.

Типологиясы

1). Эталондық референттік мүмкін нақты бар, сондай-ақ воображаемой, ол нәтижесі болып табылады құрастыру. Оның мүшелері жиі тіпті жоқ деген күдік бар-олар бір ортақтығымен топтасқан.

2). Ақпараттық-референттік топ болып табылады адамдар тобы, ақпараттың, біз сенеміз. Онда бөлінеді:

4). Ең кең тараған болып табылады құндылықты референттік топ. Әлеуметтану қиылысында қалыптастыруға үлкен теориялық және эмпирикалық материал, оның зерттеу. Құндылықты ортақтығы болып табылады нақты немесе алдамшы адамдар тобы, ол қаралады индивидом ретінде жарқын тасушы, выразитель сол наным-сенім, ол бөліседі. Бірақ, өйткені ол белсенді сенеді олардың көмегімен өзінің өмір стилін, адам ұмтылады тұрақты еліктеуге оған сүйене отырып, қабылданған тәсілі мінез-құлық. Әдетте, индивид емес, тиесілі осы топқа тұрып, алыс оған ретінде әлеуметтік және дене кеңістікте. Осындай рөлін шығып, «жұлдыз», кино, спорт, батырлары, поп музыканттар, сондай-ақ көрнекті қайраткерлер сол сала, ол үшін маңызды адам.

Бірақ келесіні есте. Бір референттік топ ете алады түрлі ретінде, өйткені, бұл көбінесе нақты жағдай мен шарттарын, оның жұмыс істеуін.

Источник

Референттік топтар

«Референттік топ»деген ұғымды алғаш рет 1948 жылы әлеуметтік психолог Мұстафа Шериф қолданды.

Референттік топтар – адам өзін идеал немесе эталон түрінде осы топпен сәйкестенеді.

Референттік топтың 2 түрі бар:

Адам референттік топтардың құндылықтарына және іс-әрекеттеріне сүйенеді. Мысалы, бала гитарада ойнап, рок-әртістерге сүйеніп, еліктеуге тырысады.

4. Қарым-қатынастардың мәніне қарай топтар екіге бөленеді:

4.1. алғашқылық топтардың мүшелері бір-бірін жеке тұлға түрінде көреді. Оған отбасы, достардан құралған топ, туыстар жатады. Осы қарым-қатынастар формалдық емес мән алады.

5. Топтар кіші және ірі топтарға бөлінеді:

1. кіші топтардың мүшелері бір- бірімен дербес қатынаста болады. Мысалы, студенттік топ, бригада, класс. Осы топтар алғашқылық пен қосымша топтар түрінде кездеседі.

2. ірі топтар тек қана қосымша топтар түрінде кездеседі. Ірі топтарға тап, ұлт жатады.

Экономикалық топтар

Экономикалық топтар бірнеше фактор бойынша бөлінеді:

1. табыс бойынша топтар екіге бөлінеді: табысқа ие болатындар (жоғарғы, төмен, орта табысқа ие болатындар) және кедейлік шектен төмен болатын кедейлер мен қайыршылар;

2. (жеке) меншік бойынша топтар үшке бөлінеді: меншікке ие болатындар (жоғарғы, орта, ұзақ меншікке ие болатындар), өз күшімен жұмыс табатын тап, жалданбалы жұмысшылар;

4. еңбектің мазмұны бойынша келесі топтар бар: а) қол күші еңбекшілер және ой еңбекшілер; б) шығармашылық еңбекшілер және монотонды еңбекшілер (бір жұмыспен айналысатындар); в) квалификациялық еңбекшілер және квалификациялық емес еңбекшілер (қара жұмыскер).

Саяси топтар

Саяси топтар билікке катынасуы бойынша бөлінеді:

1. Элита биліктің тікелей иесі (жоғарғы, орта, ұзақ элита);

2. Электорат – сайлаушылар (халық), биліктің жанама иесі.

8. Этникалық (ұлттық) топтар

Этникалық (ұлттық) топтарға ұлты (национальность), тайпа, ру, ұлт (нация) жатады Олардың белгілер бір, көлемінде айырмашылық бар. Белгілері келесі: жалпы шығу тегі, жалпы мәдениет, жалпы тіл, жалпы территория, жалпы менталитеті (ойлаудың әдісі). Ұлттың (нация) айырмашылығы бар: ұлт тек қана бөліктерінің экономикалық қатынасы қалыптастыруда және мемлекет қалыптастыруда пайда болды.

Тарихи топтар

Тарихи топтарға касталар, сословиялар, таптар қатысады.

Каста дегеніміз – ол ұрпақтан ұрпаққа берілінетін мұралық тұйық топ. Әрбір кастаның өзіне сәйкес құқықтары және қызметтері бар. Мысалы: Үндістанда бір кастадан екінші кастаға өту мүмкіндігі жоқ. Өйткені касталар тұйық болып келеді.

Сословие – ол заң немесе әдетте бекітілген ұрпақтан ұрпаққа берілінетін топ. Әрбір сословияның өзіне сәйкес құқықтары және қызметтері бар,

Еуропада 3 сословиялар болды:

1. Аристократия (ақсүйек)

2. Шіркеу қызметкерлері.

3. Үшінші сословие – жұмыскерлер, шаруалар, өнершілер,

Буржуазиялық революция өткенде үшінші сословиядаң буржуазия мен жұмыскерлер пайда болды.

Таптар тек қана капиталистік қоғамда пайда болды. Таптар туралы К.Маркс жазды, бірақ таптың ұғымын В.И.Ленин берді. Ленин бойынша тап – ол адамдардың үлкен жиынтығы. Таптар келесі белгілер бойынша бөлінеді:

1. коғамдық өндірістің тарихи жүйесіндегі алатын орны бойынша;

2. өндіріс құралдарына қатынасуы бойынша;

3. еңбектің коғамдық ұйымдастыруына қатынасуы бойынша;

4. қоғамдық байлық үлесіміңдегі алатың өлшемі бойынша.

Қанаушылық қоғамдарда таптардың арасында қайшылық болады. Сондықтан Маркс қанаушылық қоғамдарға тән болатын топтарды антагонистік таптар деп атады. Маркс антагонистік (келісімді, ымыраны көтермейтін таптар) таптарға құлдар мен құл иеленушілерді, шаруалар мен феодалдарды, буржуазия мен жұмысшыларды (пролетариатты) жатқызады.

ӘЛЕУМЕТТІК СТРАТИФИКАЦИЯ (ЖІКТЕЛУ)

1. Әлеуметтік стратификацияның теориялары

2. Әлеуметтік стратификацияның негізгі ұғымдары

Источник

Психология «Жеке адам және топ»

Сабақтың тақырыбы: Жеке адам, топ және ұжым

Білімділік: Жеке адам туралы түсініктерін пысықтау, жаңа материалды меңгерту, тұлғаның топтағы және ұжымдағы рөлі туралы мәліметтер беру арқылы білімдерін тереңдете түсу;

Дамытушылық: Жаңа тақырып бойынша толық мағлұмат бере отырып, жеке адам, топ және ұжым туралы түсініктерін тереңдету,өздігінен ізденіп, шығармашылықпен еңбек етуге бағыттау. Белсенділік пен танымдық қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: Студенттерді төзімділікке, шапшаңдыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу.Теориялық білімді болашақ кәсіби әрекетінде тиімді пайдалана білуге баулу, пәнге деген құрмет сезімін қалыптастыруға ықпал ету.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың жабдықталуы: сұрақтар жазылған карточкалар, анықтама таратпа лекциялар, рефлексия жаднамасы.

Пәнаралық байланыстар: психология, педагогика тарихы, философия.

Қолданылатын әдебиеттер : Қ.Жарықбаев «Психология», К.Жумасова « Психология»

I. Ұйымдастыру кезеңі 5мин (8.30 – 8.35)

II.Студенттердің білімдерін өзектендіру кезеңі 15мин (8.35. – 8.50)

III. Жаңа сабақ 40 мин (8.50 – 9.30)

Y. Бағалау 3мин (9.40 – 9.43)

YI. Үйге тапсырма 2 мин (9.43 – 9.45)

YII. Рефлексия 5мин (9.45 – 9.50)

Сабақтың жүру барысы:

1. Студенттермен амандасу

2. Студенттердің сабаққа қатысуын тексеру.

3. Студенттердің назарын сабаққа аудару

2.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

Студенттерді 2 топқа бөліп, үйге берілген « Сана және психика», «Жануарлар психикасының пайда болуы және дамуы» тақырыбы бойынша тапсырмалар мен сұрақтар қою арқылы сайыс ұйымдастыру.

Психика табиғатын түсіндіретін философиялық неше көзқарас бар, оларды атаңыз?

Тірі организмнің психикалық дамуының бүкіл ұзақ процесі неше кезеңнен тұрады?

Жануарлар психикасының дамуы қандай заңдылықтарға бағынады?

Жануарлар мінез – құлқының икемді түрі не деп аталады?

Маймыдармен тұңғыш зерттеу жүргізген кім?

Жануарлар мінез – құлқының тума түрі не деп аталады?

Дененің барлық рецепторларымен, қабығымен байланысындағы көру төмпешігі қалай аталады?

«Инстинкт» қай елдің сөзі?

«Интеллект» қазақша қандай мағына береді?

Дағдының физиологиялық негізі?

Жануарлар дүниесінің дамуындағы 3 түрлі әрекетті ата?

Инстинктің өзін тән ерекшеліктерін атаңыз?

Әр топ өздеріне берілген сөздің анықтамасын 1 мин ішінде құрастыруы қажет. Сөздер шашыраңқы түрде орналасып жатады.

1.Жеке адам туралы жалпы түсінік

2.Жеке адам, топ және ұжым

3.Дүниетаным, сенім және мұрат

Источник

Референттік топ дегеніміз не

Усенова С.М., Тоғызбаева Г., Сапарова Н.

М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті, Қазақстан

ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ЖӘНЕ ТОПТЫҢ РЕФЕРЕНТТІЛІГІ

Әлеуметтік-психология механизмдеріне мотивацияны беру объектісі ретінде зерттеуге алған педогогикалық психолог үшін, адамға жүргізуші әсер беретін топтар мен адамдар қызықты, ол балалық және жеткіншек жастарда ол үшін сенімді құндылықты ұсынатын және оның жетілуіне ашық әсерлерді анықтайды. Осындай референттілікті жоғалту адам үшін рухани тұңғиық дағдарысты, ал кейбір жағдайда дене өліміне, адам қоғамының байланысының үзілуіне әкеп соқтырады. Референттіліктің мұндай түсінігі теңестірудің жоғары дәрежесін болжайды және құнды бағдардың жақындығы нақты болмаса, онда индивидтің ұсынысында болады.

Жеткіншіктер ұжымындағы озат теңестіруді және тереңдік дәрежесі бойынша теңестірудің үш деңгейін бөле отырып Р.Л.Кричевский және Е.М.Дубовская былай деп жазады: “. теңестірудің екінші деңгейінің бірқатар жағдайларында және үшінші деңгейдің барлық жағдайларында субъектінің басқа мәнді позициясын қабылдағаны туралы айтуға құқылы, ол біздің ойымызша, кейбір авторлардың терминдерінде мақсат жүйесіндегі әрекетті білдіреді және теңестіру объектілерінің мотивтерін, ал басқа зерттеушілердің терминдері бойынша мотивация моделдің мінез-құлқын игеруі сияқты мінезделеді.” Нақты осы белгіні (басқа мәнді теңестіру дәрежесі) біз топтың немесе тұлғаның референттілігін анықтайтын әдістің негізіне жатқызуді ұсынамыз.

Референтті метрикалық процедура тұлғалық семантикалық дифференциал әдісі негізінде құрылған. Бұл әдіс бұрын біздің мақсатымызға жақын А.С.Морозовпен қолданылған болатын, ол зерттеуді үш әдістің көмегімен жеткіншектер тобында жүргізген: социометрикалық, референтті метрикалық (Е.В.Щедрина бойынша) және эмоционалды бағалау қатынасын анықтайтын әдіс. Соңғысы семантикалық дифференциал әдісі негізінде құрылған. Тұлғалық семантикалық дифференциал әдісінің көмегімен алынған жеке нәтижелерді факторлық талдауға тарта отырып мынаны анықтауға болады: адам зерттелуші үшін маңызды болады ма (бұл жағдайда басқаны және өзін-өзі бағалау сол бір факторлар негізінде өткізіледі) және ол зерттелуші үшін референтті болады ма (бұл жағдайда осы факторлар бойынша бағалау маңыздылығы соншалықты жақын болады). Егер бізге алдын-ала зерттелушіге сол адамның маңыздылығы мәлім болса, мысалы: бала үшін оның ата-анасы маңызды, яғни зерттелушімен сол адамды және өзін-өзі бағалау бірдей факторлар тілінде жүргізіледі, онда факторлік талдау қажеттілігі болмайды. Мұндай жағдайда референттілікті анықтау үшін екі қатардағы бағалау арасындағы корреляция кэфицентін анықтау жеткілікті.

Референттілік диагностикасының процедурасы келесі жағдайда жасалған. Зерттелуші өзін мінездей отырып (референттілік дәрежесін анықтауға қажет болған), тұлғалық тізімдемесі бар бір типті бланкілерді толтырады: әрбір бөлімге сол сапаның айқындығы дәрежесіне сай санды белгі (0-ден 2-ге дейін) берілген. Содан кейін, тәжірибе жүзінде алынған мәліметтер арасынан статистикалық корреляция анықталған, кэфицент корреляциясы сол зерттеулші адамның референттілік дәрежесі мінездемесіне қабылданған.

Бұл әдіс референттіліктің диагностикасының, тұлғалық семантикалық дифференциал әдісі негізінде құрылған және оны қолдану біздің тәжірибеміздің тапсырмасының ерекшілігіне сай болғандықтан ғана мүмкін болды, ал ең бастысы біздің зерттелуші балалар 7-10 жаста болды. Балаға берілетін “мен” қатарымен “басқа референтті” қатары арасындағы жоғары маңызды корреляция коэфиценті, жасына қарай өзіндік ойының жетілуіне байланысты өзгеруі мүмкін. Шын мәненде, референттілік дәрежесі жоғары тұлға, психологиялық өте жақын адам болуы керек, және сонымен қатар, онымен салыстырғанда өзін төмен бағалауы қажет және менің өмірімді өзімнің референтімнен айыратын бөлек қасиеттерін айыру қажет. Мұндай, балада болмайтын ересектер әсерін өзінің тікелей, оның идентификациялық мінездемесіне сай, мынадай жолмен алуға болады, біріншіден, зерттелушінің “мен” деген идеал образын анықтау және оны басқа нақты референтті образмен салыстыру: референттілік болған жағдайда бұл образдар жақын болады, ал корреляция кэфиценті екі қатар арасында статистикалық маңызды, екіншіден “жақсы-жаман” критериясы бойынша тәжірибеде қолданатын зерттелушінің өзінің тұлғалық тіркемесінің бағасы: егер, жақсы бағаланатын қасиеттері бойынша басқа маңызды бағалау қатары жоғары көрсеткіш көрсетсе, онда сол адамның зерттелушінің референттілігін анықтау үшін қосымша ақпарат бере алады.

Диагностиканың бұл тәсілін, мақсаттың және тапсырманың зерттелуіне немесе диагностиканың және зерттелушінің жасына байланысты өзгертуге болады.

Сонымен қатар, білім алу сатысында, “отбасы әлеуметтендіру институты ретінде (осы сатының бірінші жылдарында ерекше) үлкен роль атқаруды жалғастырады”, кіші мектеп жасындағы бала үшін ол үлгілі референттік топ болаып саналады, оның тұлғасына отбасының әсері (сонымен қатар мотивация аясына) оқудың адекватты тапсырмаларына және оларға қарама-қайшы болуы мүмкін. Білім алудың бастапқы кезінде кіші жастағы оқушылар үшін оқу-танымдық мотивтердің оқу қызметінің адекваттығының жоқтығы тән, мектептегі оқу, оқушылардың басым көпшілігімен оятады және ойландырады, немесе оларда құрылған мотивтердің көмегімен (бәрінен бұрын әсер ететін ойын мотивтері), немесе енді құрылатын мотивтер көмегімен (бәрінен бұрын жақын референттік орта үшін үлгілі болатын мотивтер). Сондықтан, баланың мектепте істегені, ол үшін, ереже сияқты, оның ата-анасы үшін оқу жұмысы сол мағынаны береді, ал балалар қатесіз түсінеді: олардың орнында ата-анасы жасаса, онда олардың нені талап етеді, және солай болатын болса, онда не үшін, қандай мақсатта. Яғни, балақайдың көз қарасымен мағынасыз таяқшаларды жазу, терең ойды тудырады, егер ата-анасы шын мәнінде бұл істі маңызды деп санаса, оған көңіл, қызығушылық аударса, және ата-анасы таяқшаларды жазу қоршаған ортаның заңдылықтарын танудағы, ондағы әрекеттердің жалпылама тәсілдерін қабылдаудағы, бірінші кішкентай сатысы деп санаса. Біздің көз қарасымызша, осы жерде сызылған психологиялық нақтылық маңындағы фактілерге сүйене отырып, ата-аналарда, олардың балаларымен жүзеге асырылатын оқу қызметінің мотивациясы бар деп айтуға болады. Ішкі “бала-ересек” жұбының референттілік қатынасы жағдайында, бұл мотивация бала үшін білетін ғана емес, сонымен қатар нақты әрекет ететін, доминациялық болып саналады, оның оқуына тұлғалық мағына береді. Егер, референттік қатынастар болмаса, онда ата-ананың мотивациясы бала үшін білетін ғана болып қалады, ойлау-бейнелеу функцияларын орындамай.

Бәрінен бұрын тағы да бір рет жаңа мотивтерді иелену референттік топтың ішкі қызметін бөлетін ұжымда басталатынын айту қажет. Әрбір референттік топ нақты әрекеттестік стилімен мінезделеді, нақты тәрбие бағдар әсерімен, балаға қатысты референтті ата-ананың позициясымен. Нақты осы әрекеттестіктер арқылы әлеуметтендіру басталады, “отбасының біршама бағдарынан, оның мүшелерінің (баланың ерекше) өмірлік қызметінің ролі байланысты.” Ал, бұл мағынада отбасының жауаптылығы “тұлға алдында ұлғаяды”. Ата-аналардың баланы оқытудағы әрекеттестік стилі мен тәрбиелік тактикалары, сол мағынаны білдіреді, сонымен қатар, тұлғалық мағыналардың трансляциясы жүзеге асады.

1. Грановская Р.М. Элементы практической психологий. ЛГУ.1981

2. Дубровина И.К. Формирование личности в переходной период: от подросткового до юношескому возрасту М 1987.

3. Краховский А.П. О подростках М 1990.

4. Казаков В.Г., Л.П.Кондратьева Психология М.1994г.

Источник